علامه محمد بن حسین عاملی معروف به «شیخبهایی»، عالم و دانشمند مشهور قرن دهم و یازدهم هجری بود که در علوم فلسفه، منطق و ریاضیات تبحر داشت. او از علمای جامعی بود که به مهمترین علوم زمان خود آگاهی داشت و حدود 95 کتاب و رساله در زمینه سیاست، حدیث، ریاضیات، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک تألیف کرد. محمد در سال 925 شمسی در بعلبک (لبنان امروزی) متولد شد و کودکی خود را در منطقه شیعهنشین «جبل عامل» گذراند. او همراه خانوادهاش در 13 سالگی به ایران مهاجرت کرد و در قزوین که آن زمان پایتخت شاه طهماسب صفوی و مرکز اجتماع دانشمندان شیعه بود، زندگی خود را ادامه داد. عزالدین حسین عاملی پدر شیخبهایی هم که از دانشمندان شیعه و از شاگردان شهید ثانی بود، به شیخالاسلامی قزوین منصوب شد. محمد نیز آموزههای دینی خود را در کنار پدر گسترش داد. شیخبهایی در سال 996 هجری قمری به سمت شیخالاسلامی اصفهان، پایتخت جدید شاه عباس اول، تعیین شد و تا زمان وفاتش این منصب را برعهده داشت. شیخبهایی را در ایران به عنوان یک مهندس و معمار نیز میشناسند. معماری مسجد امام در اصفهان، تقسیم آب زایندهرود، مهندسی حصار نجف و ابداع نان سنگک از مهمترین کارهای او بود. شیخ همچنین با تعیین اوقات شبانهروز از روی سایه آفتاب و تعیین سمت قبله مسجد امام به یکی از مهمترین و قدیمیترین اختلافات دانشمندان عصر خود پایان داد. بناهای کمنظیر اصفهان که معماران در ساخت و ساز آن از همفکری شیخبهایی بهرهمند شدهاند، نیز از دیگر کارهای مهندسی اوست که کتیبههای مساجد اصفهان، پل الهوردیخان (سیوسه پل)، پل خواجو، چهارباغ، میدان نقشجهان و مسجد شیخ لطفاله از این جمله هستند.
شیخبهایی از کسانی است که تألیفات متعددی در علوم مختلف داشته و دارای شخصیت ادبی برجستهای است. «کشکول» شیخبهایی از آثار معروف اوست. منظومههای «نان و حلوا» و «شیر و شکر» هم از مهمترین شعرهای اوست. از مهمترین کتابهای شیخبهایی به نثر، کتاب «جامع عباسی» است که به دستور شاه عباس اول نگاشته شده است. این کتاب برآیند خط مشی مذهبی دولت صفوی و اداره و اجرای امور سیاسی - مذهبی در زمان شاه عباس اول است. البته شیخ قبل از به پایان رساندن کتاب از دنیا رفت و شاگردش، نظامالدین ساوجی، کار تکمیل و نگارش آن را برعهده گرفت. «مفتاحالفلاح»، «حبلالمتین» و «حدائقالصالحین» هم از دیگر تألیفات این نویسنده و فقیه است.